Maksymy Deflickie

Total votes: 4204

Siedmiu Mędrców

ALBO PRZYKAZANIA SIEDMIU MĘDRCÓW

Tekst składa się z przysłów, które zostały wybrane przez siedmiu Mędrców pochodzacych z różnych regionów Hellady, gdy spotkali się w Delfach i tam, na stelli w świątyni Apollina nakazali je wyryć ku nauce ludu. Odtąd, przez ponad dwadzieścia wieków były przewodnikiem dla kolejnych generacji Greków. Mędrcami tymi byli: Solon z Aten, Bias z Prieny, Pittakos z Mityleny, Tales z Miletu, Kleobulos z Lindos, Myzon z Chene i Chilon ze Sparty

Co tyczy ich etycznego standardu, wszyscy możemy stwierdzić, że stoją na wyższym poziomie niż mozaistyczny dekalog bez roszczeń by być słowem jakiegokolwiek Boga, a jednocześnie uczą pełnego szacunku i posłuszeństwa Boskiej mocy.
Al.N. Oikonomides

Najstarszy zachowany tekst przykazań pochdzi z II w.BCE i jest najstarszym greckim zachowanym tekstem dydaktycznym w ogóle. Przysłowia są lapidarne (od lapis - kamień, miały być wszak wyryte na kamieniu), a słowa greckie wieloznaczne, stąd możliwe jest więcej niż jedno poprawne tłumaczenia. Dla porównania zamieszczamy też tłumaczenie angielskie, na podstawie opracowania Al.N. Oikonomidesa. W stosunku do tekstu zachowanego u Stobaiosa we wczesnych wersjach zachodzą pewne różnice, które zaznaczam nawiasem kwadratowym. Zawierają one również fragmenty, których u niego nie ma (ostatnie 13 sentencji). W stosunku do tekstu krążącego w Internecie, np. tutaj, znalazłem trochę literówek w tekście greckim.

Źródło tekstu greckiego i angielskiego przekładu: Al.N. Oikonomides,Record of "The Commandments of the Seven Wise men" in the 3rd c. B.C., The Revered "Greek Reading-book" of the Hellenistic World. Dostępy tutaj

Επου θεω[ι]

Podążaj za Bog[ami]

Follow God[s]

Νομω πειθου

Przestrzegaj prawa

Obey the law

Θεους σεβου

Czcij Bogów

Worship the Gods

Γονεις αιδου

Szanuj rodziców

Respect your parents

Ηττω υπο δικαιου

Poddawaj się sprawiedliwości

Be overcome by justice

Γνωθι μαθων

Wiedz, czego się nauczyłeś

Know what you have learned

Ακουσας νοει

Rozważ co słyszysz

Perceive what you have heard

Σαυτον ισθι

Bądź sobą

Be Yourself

Γαμειν μελλε

Staraj się zawrzeć małżeństwo

Intend to get married

Καιρον γνωθι

Znaj właściwy czas

Know your opportunity

Φρονει θνητα

Myśl jak śmiertelny

Think as a mortal

Ξενος ων ισθι

Będąc obcy działaj jak taki

If you are a stranger act like one

Εστιαν τιμα

Szanuj Hestię

Honor the hearth [or Hestia]

Αρχε σεαυτου

Władaj sobą

Control yourself

Φιλοις βοηθει

Pomagaj przyjaciołom

Help your friends

Θυμου κρατει

Panuj nad gniewem

Control anger

Φρονησιν ασκει

Ćwicz rozum

Exercise prudence

Προνοιαν τιμα

Szanuj rozwagę

Honor providence

Ορκω μη χρω

Nie używaj przysiąg

Do not use an oath

Φιλιαν αγαπα

Kochaj przyjaźń

Love friendship

Παιδειας αντεχου

Trzymaj się dyscypliny

Cling to discipline

Δοξαν διωκε

Zabiegaj o chwałę

Pursue honor

Σοφιαν ζηλου

Ubiegaj się o mądrość

Long for wisdom

Καλον ευ λεγε

Chwal to co szlachetne

Praise the good

Ψεγε μηδενα

Nikogo nie krytykuj

Find fault with no one

Επαινει αρετην

Wychwalaj cnotę

Praise virtue

Πραττε δικαια

Czyń co sprawiedliwe

Practice what is just

Φιλοις ευνοει

Bądź życzliwy dla przyjaciół

Be kind to friends

Εχθρους αμυνου

Broń się przed wrogami

Watch out for your enemies

Ευγενειαν ασκει

Ćwicz szlachetność

Exercise nobility of character

Κακιας απεχου

Stroń od niegodziwości

Shun evil

Κοινος γινου

Bądź społeczny

Be impartial

Ιδια φυλαττε

Strzeż swojego

Guard what is yours

Αλλοτριων απεχου

Stroń od cudzego

Shun what belongs to others

Ακουε παντα

Słuchaj wszystkich

Listen to everyone

Ευφημος ισθι

Ciesz się dobrą sławą

Be (religiously) silent

Φιλω χαριζου

Bądź łaskawy dla przyjaciela

Do a favor for a friend

Μηδεν αγαν

Nic w nadmiarze

Nothing to excess

Χρονου φειδου

Gospodarz czasem

Use time sparingly

Ορα το μελλον

Przewiduj przyszłość

Foresee the future

Υβριν μισει

Gardź zniewagą

Despise insolence

Ικετας αιδου

Szanuj błagających

Have respect for suppliants

Παςιν αρμοζου

Wszystko spajaj

Be accommodating in everything

Υιους παιδευε

Wychowuj synów

Educate your sons

Εχων χαριζου

Dawaj ze swojego

Give what you have

Δολον φοβου

Obawiaj się podstępu

Fear deceit

Ευλογει παντας

Mów dobrze o każdym

Speak well of everyone

Φιλοσοφος γινου

Bądź miłośnikiem mądrości

Be a seeker of wisdom

Οσια κρινε

Wybieraj co miłe Bogom

Choose what is divine

Γνους πραττε

Wiedząc czyń

Act when you know

Φονου απεχου

Stroń od morderstwa

Shun murder

Ευχου δυνατα

Módl się o możliwe

Pray for things possible

Σοφοις χρω

Radź się mądrych

Consult the wise

Ηθος δοκιμαζε

Sprawdzaj charakter

Test the character

Λαβων αποδος

Oddawaj coś wziął

Give back what you have received

Υφορω μηδενα

Nie wynoś się nad nikogo

Down-look no one

Τεχνη χρω

Używaj umiejętności

Use your skill

Ο μελλεις, δος

Rób, co powinieneś

Do what you mean to do

Ευεργεσιας τιμα

Szanuj dobrodziejstwo

Honor a benefaction

Φθονει μηδενι

Niczego nie zazdrość

Be jealous of no one

Φυλακη προσεχε

Strzeż uważnie

Be on your guard

Ελπιδα αινει

Chwal nadzieję

Praise hope

Διαβολην μισει

Gardź oszczerstwem

Despise a slanderer

Δικαιως κτω

Bogać się uczciwie

Gain possessions justly

Αγαθους τιμα

Szanuj dobrych

Honor good men

Κριτην γνωθι

Znaj sędziego

Know the judge

Γαμους κρατει

Panuj w małżeństwie

Master wedding-feasts

Τυχην νομιζε

Rozpoznaj szczęście

Recognize fortune

Εγγυην φευγε

Uciekaj od przysiąg

Flee a pledge

Απλως διαλεγου

Przemawiaj szczerze

Speak plainly

Ομοιοις χρω

Przystawaj z podobnymi

Associate with your peers

Δαπανων αρχου

Panuj nad wydatkami

Govern your expenses

Κτωμενος ηδου

Ciesz się tym, co posiadasz

Be happy with what you have

Αισχυνην σεβου

Czcij wstyd

Rever a sense of shame

Χαριν εκτελει

Wyświadczaj przysługi

Fulfill a favor

Ευτυχιαν ευχου

Módl się o szczęście

Pray for happiness

Τυχην στεργε

Lub przypadki

Be fond of fortune

Ακουων ορα

Ujrzyj co usłyszałeś

Observe what you have heard

Εργαζου κτητα

Wypracuj własność

Work for what you can own

Εριν μισει

Gardź waśniami

Despise strife

Ονειδος εχθαιρε

Brzydź się Hańbą

Detest disgrace

Γλωτταν ισχε

Panuj nad językiem

Restrain the tongue

Υβριν αμυνου

Broń się przed zniewagą

Keep yourself from insolence

Κρινε δικαια

Sądź sprawiedliwie

Make just judgements

Χρω χρημασιν

Używaj własności

Use what you have

Αδωροδοκητος δικαζε

Sądź nieprzekupnie

Judge incorruptibly

Αιτιω παροντα

Oskarżaj obecnego

Accuse one who is present

Λεγε ειδως

Wiedząc mów

Tell when you know

Βιας μη εχου

Nie polegaj na gwałcie

Do not depend on strength

Αλυπως βιου

Żyj bez smutku

Live without sorrow

Ομιλει πραως

Rozmawiaj życzliwie

Live together meekly

Περας επιτελει μη αποδειλιων

Osiągnij kres bez lęku

Finish the race without shrinking back

Φιλοφρονει πασιν

Życzliwy każdemu

Deal kindly with everyone

Υιοις μη καταρω

Nie przeklinaj swych synów

Do not curse your sons

Γυναικος αρχε

Kieruj żoną

Rule your wife

Σεαυτον ευ ποιει

Czyń dobro sobie

Benefit yourself

Ευπροσηγορος γινου

Bądź uprzejmy

Be courteous

Αποκρινου εν καιρω

Odpowiadaj w czas

Give a timely response

Πονει μετ ευκλειας

Walcz z honorem

Struggle with glory

Πραττε αμετανοητως

Działaj bez żalu

Act without repenting

Αμαρτανων μετανοει

Odwróć myśl od grzechu

Repent of sins

Οφθαλμου κρατει

Władaj okiem

Control the eye

Βουλευου χρονω

Radź w czas

Give a timely counsel

Πραττε συντομως

Działaj szybko

Act quickly

Φιλιαν φυλαττε

Strzeż przyjaźni

Guard friendship

Ευγνωμων γινου

Bądź wdzięczny

Be grateful

Ομονοιαν διωκε

Dąż do jednomyślności

Pursue harmony

Αρρητον κρυπτε

Niewysłowione skrywaj

Keep deeply the top secret

Το κρατουν φοβου

Władaj nad strachem

Fear ruling

Το συμφερον θηρω

Poluj na to co korzystne

Pursue what is profitable

Καιρον προσδεχου

Akceptuj czas

Accept due measure

Εχθρας διαλυε

Oddalaj się od wrogów

Do away with enmities

Γηρας προσδεχου

Akceptuj starość

Accept old age

Επι ρωμη μη καυχω

Nie chlub się siłą

Do not boast in might

Ευφημιαν ασκει

Wyrabiaj dobrą sławę

Exercise (religious) silence

Απεχθειαν φευγε

Uchodź przed nienawiścią

Flee enmity

Πλουτει δικαιως

Bogać się sprawiedliwie

Acquire wealth justly

Δοξαν μη λειπε

Nie porzucaj chwały

Do not abandon honor

Κακιαν μισει

Gardź nieprawością

Despise evil

Κινδυνευε φρονιμως

Ryzykuj roztropnie

Venture into danger prudently

Μανθανων μη καμνε

Nie zamęczaj się nauką

Do not tire of learning

Φειδομενος μη λειπε

Nie porzucaj oszczędności

Do not stop to be thrifty

Χρησμους θαυμαζε

Podziwiaj wyrocznie

Admire oracles

Ους τρεφεις αγαπα

Kochaj kogo wychowujesz

Love whom you rear

Αποντι μη μαχου

Nie spieraj się z nieobecnym

Do not oppose someone absent

Πρεσβυτερον αιδου

Szanuj starszych

Respect the elder

Νεωτερον διδασκε

Nauczaj młodszych

Teach a youngster

Πλουτω απιστει

Nie wierz w bogactwo

Do not trust wealth

Σεαυτον αιδου

Szanuj siebie

Respect yourself

Μη αρχε υβριζειν

Nie zaczynaj krzywdy

Do not begin to be insolent

Προγονους στεφανου

Przynoś chwałę przodkom

Crown your ancestors

Θνησκε υπερ πατριδος

Umrzyj za ojczyznę

Die for your country

Τω βιω μη αχθου

Nie bądź niezadowolony z życia

Do not be discontented by life

Επι νεκρω μη γελα

Nie śmiej się ze zmarłych

Do not make fun of the dead

Ατυχουντι συναχθου

Dziel się nieszczęściem

Share the load of the unfortunate

Χαριζου αβλαβως

Pomagaj nie szkodząc

Gratify without harming

Μη επι παντι λυπου

Nikogo nie zasmucaj

Greave for no one

Εξ ευγενων γεννα

Od szlachetnego zaczynaj

Beget from noble routes

Επαγγελου μηδενι

Nie składaj obietnic

Make promises to no one

Φθιμενους μη αδικει

Nie gniewaj zmarłych

Do not wrong the dead

Ευ πασχε ως θνητος

Bądź zamożny jako śmiertelnik

Be well off as a mortal

Τυχη μη πιστευε

Nie wierz szczęściu

Do not trust fortune

Παις ων κοσμιος ισθι

Jako dziecko bądź stateczny

As a child be well-behaved

ηβων εγκρατης

jako młodzieniec opanowany

as a youth - self-disciplined

μεσος δικαιος

w wieku średnim sprawiedliwym

as of middle-age - just

πρεσβυτης ευλογος

Jako starzec szczodry

as an old man - sensible

τελευτων αλυπος

U końca bez smutku

on reaching the end - without sorrow

Nie przekazane przez Stobausa:

Αγαθου πειθου

Słuchaj dobrych

Obey the virtuous

Αδικα φευγε

 

Avoid the unjust

Μαρτυρει οσια

Świadcz za tym, co miłe Bogom

Testify what is right

Ηδονης κρατει

Panuj nad przyjemnością

Control pleasure

Χαριν αποδος

Odwdzieczaj się

Return a favour

Συγγενεις ασκει

Ćwicz swych krewnych

Train your relatives

Το δικαιον νεμε

Rozdzielaj sprawiedliwość

Administer justice

Ομονοιαν ασκει

Ćwicz zgodę

Live in concordance

Χρονωι πιστευε

Wierz w czas

Believe in time

Λαβε προς ηδονην

Bierz dla przyjemności

Receive for the pleasure

Προσκυνει το θειον

Kłaniaj się Bogu

Prostrate before the divine

Χρω τωι συľφερντ

Używaj współkorzystających

Use the one who the same interests as you

Ψευδος αισχυνου

Wstydź się kłamać

Be embarassed to lie