Siedmiu Mędrców
ALBO PRZYKAZANIA SIEDMIU MĘDRCÓW
Tekst składa się z przysłów, które zostały wybrane przez siedmiu Mędrców pochodzacych z różnych regionów Hellady, gdy spotkali się w Delfach i tam, na stelli w świątyni Apollina nakazali je wyryć ku nauce ludu. Odtąd, przez ponad dwadzieścia wieków były przewodnikiem dla kolejnych generacji Greków. Mędrcami tymi byli: Solon z Aten, Bias z Prieny, Pittakos z Mityleny, Tales z Miletu, Kleobulos z Lindos, Myzon z Chene i Chilon ze Sparty
Co tyczy ich etycznego standardu, wszyscy możemy stwierdzić, że stoją na wyższym poziomie niż mozaistyczny dekalog bez roszczeń by być słowem jakiegokolwiek Boga, a jednocześnie uczą pełnego szacunku i posłuszeństwa Boskiej mocy.
Al.N. Oikonomides
Najstarszy zachowany tekst przykazań pochdzi z II w.BCE i jest najstarszym greckim zachowanym tekstem dydaktycznym w ogóle. Przysłowia są lapidarne (od lapis - kamień, miały być wszak wyryte na kamieniu), a słowa greckie wieloznaczne, stąd możliwe jest więcej niż jedno poprawne tłumaczenia. Dla porównania zamieszczamy też tłumaczenie angielskie, na podstawie opracowania Al.N. Oikonomidesa. W stosunku do tekstu zachowanego u Stobaiosa we wczesnych wersjach zachodzą pewne różnice, które zaznaczam nawiasem kwadratowym. Zawierają one również fragmenty, których u niego nie ma (ostatnie 13 sentencji). W stosunku do tekstu krążącego w Internecie, np. tutaj, znalazłem trochę literówek w tekście greckim.
Na blogu Oribasiosa czytelnik znajdzie poniższe maksymy uporządkowane tematycznie i opatrzone komentarzem:
- Maksymy delfickie - komentarz cz.1 - relacje z Bogami
- Maksymy delfickie - komentarz cz.2 - relacja do samego siebie i o tym jak wytyczyć kierunek swego życia
- Maksymy delfickie - komentarz cz.3 - jakie cechy w sobie rozwijać.
- Maksymy delfickie - komentarz cz.4 - to, co od nas nie zależy: szczęśliwy los i naturalne koleje życia
- Maksymy delfickie - komentarz cz.5 - pokojowe i konfliktowe relacje z innymi ludźmi.
- Maksymy delfickie - komentarz cz. 6 - o rodzinie
- Maksymy delfickie - komentarz cz. 7 - przyjaciele, zmarli, społeczeństwo
- Maksymy delfickie - komentarz cz. 8 - o Bogactwie
Źródło tekstu greckiego i angielskiego przekładu: Al.N. Oikonomides,Record of "The Commandments of the Seven Wise men" in the 3rd c. B.C., The Revered "Greek Reading-book" of the Hellenistic World. Dostępy tutaj
Επου θεω[ι]Podążaj za Bog[ami]Follow God[s]Νομω πειθουPrzestrzegaj prawaObey the lawΘεους σεβουCzcij BogówWorship the GodsΓονεις αιδουSzanuj rodzicówRespect your parentsΗττω υπο δικαιουPoddawaj się sprawiedliwościBe overcome by justiceΓνωθι μαθωνWiedz, czego się nauczyłeśKnow what you have learnedΑκουσας νοειRozważ co słyszyszPerceive what you have heardΣαυτον ισθιBądź sobąBe YourselfΓαμειν μελλεStaraj się zawrzeć małżeństwoIntend to get marriedΚαιρον γνωθιZnaj właściwy czasKnow your opportunityΦρονει θνηταMyśl jak śmiertelnyThink as a mortalΞενος ων ισθιBędąc obcy działaj jak takiIf you are a stranger act like oneΕστιαν τιμαSzanuj HestięHonor the hearth [or Hestia]Αρχε σεαυτουWładaj sobąControl yourselfΦιλοις βοηθειPomagaj przyjaciołomHelp your friendsΘυμου κρατειPanuj nad gniewemControl angerΦρονησιν ασκειĆwicz rozumExercise prudenceΠρονοιαν τιμαSzanuj rozwagęHonor providenceΟρκω μη χρωNie używaj przysiągDo not use an oathΦιλιαν αγαπαKochaj przyjaźńLove friendshipΠαιδειας αντεχουTrzymaj się dyscyplinyCling to disciplineΔοξαν διωκεZabiegaj o chwałęPursue honorΣοφιαν ζηλουUbiegaj się o mądrośćLong for wisdomΚαλον ευ λεγεChwal to co szlachetnePraise the goodΨεγε μηδεναNikogo nie krytykujFind fault with no oneΕπαινει αρετηνWychwalaj cnotęPraise virtueΠραττε δικαιαCzyń co sprawiedliwePractice what is justΦιλοις ευνοειBądź życzliwy dla przyjaciółBe kind to friendsΕχθρους αμυνουBroń się przed wrogamiWatch out for your enemiesΕυγενειαν ασκειĆwicz szlachetnośćExercise nobility of characterΚακιας απεχουStroń od niegodziwościShun evilΚοινος γινουBądź społecznyBe impartialΙδια φυλαττεStrzeż swojegoGuard what is yoursΑλλοτριων απεχουStroń od cudzegoShun what belongs to othersΑκουε πανταSłuchaj wszystkichListen to everyoneΕυφημος ισθιCiesz się dobrą sławąBe (religiously) silentΦιλω χαριζουBądź łaskawy dla przyjacielaDo a favor for a friendΜηδεν αγανNic w nadmiarzeNothing to excessΧρονου φειδουGospodarz czasemUse time sparinglyΟρα το μελλονPrzewiduj przyszłośćForesee the futureΥβριν μισειGardź zniewagąDespise insolenceΙκετας αιδουSzanuj błagającychHave respect for suppliantsΠαςιν αρμοζουWszystko spajajBe accommodating in everythingΥιους παιδευεWychowuj synówEducate your sonsΕχων χαριζουDawaj ze swojegoGive what you haveΔολον φοβουObawiaj się podstępuFear deceitΕυλογει πανταςMów dobrze o każdymSpeak well of everyoneΦιλοσοφος γινουBądź miłośnikiem mądrościBe a seeker of wisdomΟσια κρινεWybieraj co miłe BogomChoose what is divineΓνους πραττεWiedząc czyńAct when you knowΦονου απεχουStroń od morderstwaShun murderΕυχου δυναταMódl się o możliwePray for things possibleΣοφοις χρωRadź się mądrychConsult the wiseΗθος δοκιμαζεSprawdzaj charakterTest the characterΛαβων αποδοςOddawaj coś wziąłGive back what you have receivedΥφορω μηδεναNie wynoś się nad nikogoDown-look no oneΤεχνη χρωUżywaj umiejętnościUse your skillΟ μελλεις, δοςRób, co powinieneśDo what you mean to doΕυεργεσιας τιμαSzanuj dobrodziejstwoHonor a benefactionΦθονει μηδενιNiczego nie zazdrośćBe jealous of no oneΦυλακη προσεχεStrzeż uważnieBe on your guardΕλπιδα αινειChwal nadziejęPraise hopeΔιαβολην μισειGardź oszczerstwemDespise a slandererΔικαιως κτωBogać się uczciwieGain possessions justlyΑγαθους τιμαSzanuj dobrychHonor good menΚριτην γνωθιZnaj sędziegoKnow the judgeΓαμους κρατειPanuj w małżeństwieMaster wedding-feastsΤυχην νομιζεRozpoznaj szczęścieRecognize fortuneΕγγυην φευγεUciekaj od przysiągFlee a pledgeΑπλως διαλεγουPrzemawiaj szczerzeSpeak plainlyΟμοιοις χρωPrzystawaj z podobnymiAssociate with your peersΔαπανων αρχουPanuj nad wydatkamiGovern your expensesΚτωμενος ηδουCiesz się tym, co posiadaszBe happy with what you haveΑισχυνην σεβουCzcij wstydRever a sense of shame |
Χαριν εκτελειWyświadczaj przysługiFulfill a favorΕυτυχιαν ευχουMódl się o szczęściePray for happinessΤυχην στεργεLub przypadkiBe fond of fortuneΑκουων οραUjrzyj co usłyszałeśObserve what you have heardΕργαζου κτηταWypracuj własnośćWork for what you can ownΕριν μισειGardź waśniamiDespise strifeΟνειδος εχθαιρεBrzydź się HańbąDetest disgraceΓλωτταν ισχεPanuj nad językiemRestrain the tongueΥβριν αμυνουBroń się przed zniewagąKeep yourself from insolenceΚρινε δικαιαSądź sprawiedliwieMake just judgementsΧρω χρημασινUżywaj własnościUse what you haveΑδωροδοκητος δικαζεSądź nieprzekupnieJudge incorruptiblyΑιτιω παρονταOskarżaj obecnegoAccuse one who is presentΛεγε ειδωςWiedząc mówTell when you knowΒιας μη εχουNie polegaj na gwałcieDo not depend on strengthΑλυπως βιουŻyj bez smutkuLive without sorrowΟμιλει πραωςRozmawiaj życzliwieLive together meeklyΠερας επιτελει μη αποδειλιωνOsiągnij kres bez lękuFinish the race without shrinking backΦιλοφρονει πασινŻyczliwy każdemuDeal kindly with everyoneΥιοις μη καταρωNie przeklinaj swych synówDo not curse your sonsΓυναικος αρχεKieruj żonąRule your wifeΣεαυτον ευ ποιειCzyń dobro sobieBenefit yourselfΕυπροσηγορος γινουBądź uprzejmyBe courteousΑποκρινου εν καιρωOdpowiadaj w czasGive a timely responseΠονει μετ ευκλειαςWalcz z honoremStruggle with gloryΠραττε αμετανοητωςDziałaj bez żaluAct without repentingΑμαρτανων μετανοειOdwróć myśl od grzechuRepent of sinsΟφθαλμου κρατειWładaj okiemControl the eyeΒουλευου χρονωRadź w czasGive a timely counselΠραττε συντομωςDziałaj szybkoAct quicklyΦιλιαν φυλαττεStrzeż przyjaźniGuard friendshipΕυγνωμων γινουBądź wdzięcznyBe gratefulΟμονοιαν διωκεDąż do jednomyślnościPursue harmonyΑρρητον κρυπτεNiewysłowione skrywajKeep deeply the top secretΤο κρατουν φοβουWładaj nad strachemFear rulingΤο συμφερον θηρωPoluj na to co korzystnePursue what is profitableΚαιρον προσδεχουAkceptuj czasAccept due measureΕχθρας διαλυεOddalaj się od wrogówDo away with enmitiesΓηρας προσδεχουAkceptuj starośćAccept old ageΕπι ρωμη μη καυχωNie chlub się siłąDo not boast in mightΕυφημιαν ασκειWyrabiaj dobrą sławęExercise (religious) silenceΑπεχθειαν φευγεUchodź przed nienawiściąFlee enmityΠλουτει δικαιωςBogać się sprawiedliwieAcquire wealth justlyΔοξαν μη λειπεNie porzucaj chwałyDo not abandon honorΚακιαν μισειGardź nieprawościąDespise evilΚινδυνευε φρονιμωςRyzykuj roztropnieVenture into danger prudentlyΜανθανων μη καμνεNie zamęczaj się naukąDo not tire of learningΦειδομενος μη λειπεNie porzucaj oszczędnościDo not stop to be thriftyΧρησμους θαυμαζεPodziwiaj wyrocznieAdmire oraclesΟυς τρεφεις αγαπαKochaj kogo wychowujeszLove whom you rearΑποντι μη μαχουNie spieraj się z nieobecnymDo not oppose someone absentΠρεσβυτερον αιδουSzanuj starszychRespect the elderΝεωτερον διδασκεNauczaj młodszychTeach a youngsterΠλουτω απιστειNie wierz w bogactwoDo not trust wealthΣεαυτον αιδουSzanuj siebieRespect yourselfΜη αρχε υβριζεινNie zaczynaj krzywdyDo not begin to be insolentΠρογονους στεφανουPrzynoś chwałę przodkomCrown your ancestorsΘνησκε υπερ πατριδοςUmrzyj za ojczyznęDie for your countryΤω βιω μη αχθουNie bądź niezadowolony z życiaDo not be discontented by lifeΕπι νεκρω μη γελαNie śmiej się ze zmarłychDo not make fun of the deadΑτυχουντι συναχθουDziel się nieszczęściemShare the load of the unfortunateΧαριζου αβλαβωςPomagaj nie szkodzącGratify without harmingΜη επι παντι λυπουNikogo nie zasmucajGreave for no oneΕξ ευγενων γενναOd szlachetnego zaczynajBeget from noble routesΕπαγγελου μηδενιNie składaj obietnicMake promises to no oneΦθιμενους μη αδικειNie gniewaj zmarłychDo not wrong the deadΕυ πασχε ως θνητοςBądź zamożny jako śmiertelnikBe well off as a mortalΤυχη μη πιστευεNie wierz szczęściuDo not trust fortuneΠαις ων κοσμιος ισθιJako dziecko bądź statecznyAs a child be well-behavedηβων εγκρατηςjako młodzieniec opanowanyas a youth - self-disciplinedμεσος δικαιοςw wieku średnim sprawiedliwymas of middle-age - justπρεσβυτης ευλογοςJako starzec szczodryas an old man - sensibleτελευτων αλυποςU końca bez smutkuon reaching the end - without sorrow |
|
Nie przekazane przez Stobausa: |
|
Αγαθου πειθουSłuchaj dobrychObey the virtuousΑδικα φευγεAvoid the unjustΜαρτυρει οσιαŚwiadcz za tym, co miłe BogomTestify what is rightΗδονης κρατειPanuj nad przyjemnościąControl pleasureΧαριν αποδοςOdwdzieczaj sięReturn a favourΣυγγενεις ασκειĆwicz swych krewnychTrain your relatives |
Το δικαιον νεμεRozdzielaj sprawiedliwośćAdminister justiceΟμονοιαν ασκειĆwicz zgodęLive in concordanceΧρονωι πιστευεWierz w czasBelieve in timeΛαβε προς ηδονηνBierz dla przyjemnościReceive for the pleasureΠροσκυνει το θειονKłaniaj się BoguProstrate before the divineΧρω τωι συľφερντUżywaj współkorzystającychUse the one who the same interests as youΨευδος αισχυνουWstydź się kłamaćBe embarassed to lie |
