Natura Ateny

Total votes: 4466

Oribasios

Ulubiona Córa Zeusa

Rodzicami Ateny byli Zeus, król Bogów i tytanka Metyda (Metis), Bogini dobrej rady. Historia narodzin Ateny jest niezwykła, zwykle ludzie dziedziczą część cech po każdym z rodziców, a jednak podobieństwo Ateny do Zeusa jest większe - ojciec Bogini połknął bowiem Metydę, jeszcze przed narodzinami córki, co w przypadku Bogów oznacza przejęcie właściwości. Skoro Zeus posiada zarówno, co oczywiste, pełnię cech własnych (m.in. moc i władczość) jak i pełnię przejętych cech Metydy (mądrość, dobra rada), to podobieństwo córki do rodziców zwykle dzielone po połowie, w tym wypadku skupiło się w jednej osobie - Zeusa. Nie dziwi zatem, że Atena jest jego ulubioną córką, żadne bowiem inne jego dziecko w tym stopniu nie odzwierciedla jego natury, połączenia mocy z mądrością, co ona. Więź ta niewątpliwie wzmocniona jest faktem, że to Zeus sam ją zrodził. Wydarzenie narodzin Bogini znowu wyraża te dwa aspekty: zaczyna się od bólów porodowych - w tym przypadku straszliwego bólu głowy athena_birth.gifOjca Bogów, z którego dopiero młot Hefajstosa otwierający Zeusowi czaszkę mógł uleczyć. Wskazuje to, że Atena jest owocem nadobfitości boskiej mądrości, która w Zeusie wezbrała. Bogini wyskoczyła z ojcowskiej głowy w pełnej zbroi, z włócznią i wojennym okrzykiem, od którego nie tylko Olimp zadrżał wprawiając wszystkich Bogów w zdumienie. Ale Atena nie jest po prostu kopią Zeusa  - jej cechy stanowią wzmocniony aspekt tylko jego cech. Jej mądrość jest mądrością taktyczną, Bogini potrafi znaleźć rozwiązanie problemów, najlepszą drogę do celów, choć samo ich wyznaczanie pozostawia swemu boskiemu Ojcu. Odziedziczyła niezwykłą waleczność, ale w przeciwieństwie do Zeusa, jej waleczność nie wiąże się z dążeniem do najwyższej pozycji, władzy. Wszystko to czyni z Ateny najlepszą wykonawczynię władzy Zeusa - ustawodawcy.

Dziewica

Dziewiczość Bogiń w naszej kulturze może być źle rozumiana. Wzorcem świętej dziewicy jest bowiem Maryja - pokorna i posłuszna kobieta, która nigdy nie zaznała seksualnego współżycia (jako czegoś nieczystego, kalającego). Tymczasem w przypadku greckich Bogiń dziewiczość oznacza, iż pozostają one stanu wolnego, nie uznają nad sobą władzy męża. Niekoniecznie oznacza to, że nie posiadają potomstwa, zwłaszcza, że mogły odnawiać swoje dziewictwo poprzez kąpiel w świętym źródle czy morzu. (jak czyniły Afrodyta czy Hera).

Jako osoba tak władcza i mądra, nie dziwi zatem, że również Atena nie chciała uznać nad sobą żadnego innego  mężczyzny  oprócz Ojca. Czy jednak oznacza to, że pozostała osobą "nie znającą mężczyzny"? Tak przedstawiali ją Ateńczycy, dla których dziewiczość Bogini symbolizowała niezwyciężoność ich miasta. Inne jednak zachowane mity, i jej kultowy epitet Hefajstaja niedwuznacznie sugerują, iż łączyły ją bliskie stosunki z Hefajstosem. Inny przydomek: Atena Areja wskazują, że z Aresem nie tylko wojowała. athena_and_ares_the_combat_of.jpgNawet Ateńczycy posiadali mit, w którym Hefajstos zarządał Bogini w zamian za pomoc w jej narodzinach i usiłował zbliżyć się do Bogini, ta jednak miała się mu oprzeć. A jednak adoptowała syna, który powstał rzekomo z uronionego na ziemię nasienia Boga-Kowala. Sądzę, że z mitu tego wynika, iż Atena nie zgodziła się poddać Hafajstosowi jako małżonka, zachowała swoją niezależność, co nie przekraśla istniejącej bliskości między tych dwojgiem Bogów, którzy nawet w hymnie homeryckim występują razem i których potomkiem mógł być Erikhthonios, którego niektórzy mitografowie (Cicero) utożsamiają z Apollem. Nawet Ateńczycy przyznają, że Atena była obecna przy porodzie Promienistego Boga (por. Kerenyi:105). Nie byłoby to dziwne, gdyby Apollo, bóg mądrości, był synem takich rodziców! Chyba jest to nawet bardziej prawdopodobne niż to, że był synem Leto, zwłaszcza, że słynny łuk Apollina był darem właśnie Hefajstosa. Wróćmy jednak na grunt bardziej ortodoksyjnej teologii.

Wojowniczka

Atena odegrała ważną rolę w wielkich wojnach toczonych przez swego Ojca: zarówno w walce z tytanami jak i gigantami. Ze skóry giganta – swego imiennika – uczyniła potem swą egidę. atena_17a.JPGAtena jako Bogini wojny nie czerpała jednak z niej radości, dla niej wojna była po prostu jeszcze jednym narzędziem, środkiem do wprowadzania rozumnego porządku, który niosły postanowienia Zeusa. Dlatego nazywana jest strażniczką państw, nawet w 11 hymnie homeryckim, który przypisuje jej upodobanie do walki. Jeśli wierzyć Homerowi - pokonała nie raz w boju Aresa - było to z pewnością zwycięstwo techniki walki nad brutalną siłą.

Jako wojowniczka była nie tylko patronką miast, lecz także przyjaciółką herosów. Wspierała ich w najtrudniejszych przeprawach, podsuwała wyjścia z tarapatów, a czasem służyła osobistą pomocą.

Wynalazczyni

Mądrość Ateny jest bardzo praktyczna. Przypisuje się jej wynalezienie – choć może lepiej by powiedzieć inspirację do takich wynalazków jak: flet, trąba, garnek gliniany, pług, grabie, jarzmo dla woły, uzdę dla konia, rydwan i okręt. Nauczyła ludzi liczyć, gotować, tkać i prząść (za Graves:103).

Istnieje mit, że o ile Prometeusz, syn tytana Japeta stworzył ludzi z gliny i wody, to Atena tchnęła w nich życia. To rozum dany przez Atenę czyni nas czymś więcej niż zwierzętami. Myśl tę wyraża także Homerycki hymn do Hefajsosa:

Muzo dźwięczna, opiewaj Hefajsta sławnego ze sztuki, / który razem z błękitnooką Ateną wyuczył / ludzi, ziemi mieszkańców, cudownych rzemiosł, gdy przedtem / niby zwierzęta swój żywot wśród gór w jaskiniach pędzili.